جمله (Sentence)

جمله يوه عربي كلمه ده، په لغت كې مجموعې ته ويل كيږي.
جمله د انګريزي Sentence ، فرانسوي Propostion ، جرمنى Staz ، هسپانوي Oracion او روسى ژبى پريدلو ژينيه سره برابره معنا لري، په هره ژبه كې د خپلو خپلو ځانګړو معناګانو درلودونكى وى. ولې ګرامري معناګانې يې سره ورته يا يوګڼل كيږي(1) د مثال په توګه:
(په انګريزي ژبه كې كه د سېنټېنس كلمې ته ځير شو او څېړنه پرې وكړاى شي سربېره پردې چې د جملې معنا لري يو لړ داسې نورې معناګانې لكه (پريكړه، حكم، جزا) او نورې هم لري. همدارنګه د سېنټېنس كلمه درټلو لعنت پرويلو او محكمې ته راكښلو په معناګانو سره هم راځي(2).

دلته مونږ د جملې يا سينټينس د لغوي معنا سره څه كار نه لرو، بلكې غواړو په دې برخه كې د جملې په هكله د ګرامر له مخې رڼا واچوله شي يعنى د جملې پيژندنه او څېړنه په ګرامري چاپيريال كې تر سره شي. ښايي چې ددې مطلب د څرګندولو له پاره څه نا څه ګرامرونو ته پاملرنه وكړو، خو مخكې تردې چې د جملې پېژندنه او تعريف وكړو بايد يادونه وشي، د جملې په باب بشپړ او مكمل تعريف چې هيڅ ډول سمونه او اصلاح ونه غواړي او د تل له پاره ثابت او ځاي پر ځاي وي نشته ځكه تعريفونه او مفاهيم ورځ په ورځ لاپسې كره او بدلون مومي. د تفكر دودې او پرمختګ پروسه (جريان) ځاى په ځاى نه دريږي د بشپړتيا او پرمختګ په لور درومې.
په دې برخه كې ممكن په ګرامرونو كې په عنعنوي تعريفاتو باندې زيات ټينګار شوى وي خو ددې پرنسيب له مخې چې په څېړنه كې تېر معلومات او پخوانى شتمني كه څه هم نيمګرتياوې به ولري د نويو څېړنو په هكله بايد تر مطالعې لاندې ونيول شي تر څو نسبتا كره او نوي معلومات تر لاسه شي.
كه نن د جملې په باب زمونږ معلومات نيمګړي وي نو ښايي چې بله ورځ به لاپسې بشپړ او زيات شي. د پخوا څخه د جملې په هكله ډير تعريفونه شوي او د بېلو بېلو پوهانو له خوا ورته جلا جلا تعريفونه او څرګندونې شوي دي ولې په علمي توګه د جملې په باب معين ټاكلى او ثابت تعريف نه ليدل كيږي مګر په مقابل كې يې د دوو سونه زيات تعريفونه په دې برخه كې موجود دي(1).